Szarejko Roman (1900–1990), inżynier mechanik, specjalista przemysłu cukrowniczego.
Ur. 1 III (18 II st.st.) w Wołkowysku, w ziemi grodzieńskiej, był synem Kazimierza, urzędnika skarbowego, i Franciszki z Szarejków o przydomku Dobosze, bratem stryjecznym Wacława (zob.).
Od r. 1908 uczył się S. w rosyjskim gimnazjum w Grodnie, a od r. 1916 w kierowanej przez Kazimierza Kulwiecia Polskiej Realnej Szkole Centralnego Komitetu Obywatelskiego Król. Pol. w Moskwie; tam 23 III 1918 zdał maturę. Następnie przybył do Polski i wstąpił do WP; w l. 1919–20 uczestniczył w wojnie polsko-sowieckiej. Zdemobilizowany, podjął studia na Wydz. Mechanicznym Politechn. Warsz.; od wiosny 1921 należał do korporacji akademickiej «Welecja». Już podczas studiów 1 X 1924 został asystentem w Katedrze Części Maszyn u Michała Broszki. Dn. 25 I 1926 otrzymał dyplom inżyniera mechanika na podstawie pracy z dziedziny tłokowych silników parowych. We wrześniu t.r. odszedł z uczelni i podjął pracę w cukrowni Zduny (pow. krotoszyński) kolejno jako kierownik warsztatu i zastępca oraz pomocnik mechanika fabrycznego. W r. 1929 przeszedł do Przedsiębiorstwa Górniczego, Hutniczego i Hydrotechnicznego «M. Łempicki S.A.» w Sosnowcu, gdzie został kierownikiem działu mechanicznego. W l. 1935–7 pracował jako naczelnik Głównych Warsztatów PKP w Tarnowie, a następnie został zatrudniony w przemyśle zbrojeniowym, najpierw jako kierownik działu ruchu w Zbrojowni nr 2 na Pradze w Warszawie, a od października 1938 – inspektor techniczny w Okręgowym Dep. Uzbrojenia MSWojsk.
W czasie okupacji niemieckiej pracował S. na stanowisku głównego mechanika w cukrowni Łubna (pow. Kazimierza Wielka). Współpracował z AK i w Kazimierzy Wielkiej współorganizował tajne nauczanie w zakresie szkoły średniej. Po wojnie był krótko dyrektorem cukrowni Łubna; pod koniec r. 1945 został powołany na stanowisko dyrektora technicznego w Okręgowym Zjednoczeniu Przemysłu Cukrowniczego w Poznaniu; odtąd kierował odbudową i modernizacją cukrowni: Wschowa, Góra Śląska, Gniezno i Żnin. Jako reprezentant techników cukrowników wszedł w grudniu t.r. do komitetu założycielskiego NOT. W r. 1946 był współorganizatorem Stow. Pracowników Technicznych Przemysłu Cukrowniczego; po jego wcieleniu w r. 1950 do Stow. Inżynierów i Techników Przemysłu Rolnego i Spożywczego był od 23 IV 1950 do 17 V 1953 jego prezesem, a następnie, do r. 1955, wiceprezesem. Od r. 1949 pracował jako dyrektor Dep. Inwestycji w Min. Przemysłu Rolnego i Spożywczego; był też przewodniczącym resortowej komisji oceny projektów inwestycyjnych. Z powodów zdrowotnych zrezygnował w r. 1957 z pracy w ministerstwie i został konsultantem głównego mechanika Zjednoczenia Przemysłu Cukrowniczego w Warszawie. Gdy t.r. ze Stow. Inżynierów i Techników Przemysłu Rolnego i Spożywczego wyodrębniło się Stow. Techników Cukrowników, S. został członkiem jego prezydium i wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego.
S. przyczynił się do rozbudowy i modernizacji różnych gałęzi przemysłu spożywczego, zwłaszcza cukrowniczego. W cukrownictwie był autorem szesnastu patentów, m.in. dotyczących automatyki spłukiwania błota (nr 43868 z 29 IX 1959) i sposobów jego usuwania z urządzeń filtracyjnych (nr 47516 z 13 VII 1962, nr 50005 z 20 II 1964, nr 50502 z 27 VII 1964, nr 74987 z 1 II 1972), a także czterech usprawnień procesowo-aparaturowych, m.in. filtrów cukrowniczych jedno- i dwupłytowych oraz filtrów mechanicznych z hydromechanicznym usuwaniem osadu i cedzideł soku. Na łamach „Gazety Cukrowniczej” opublikował wiele artykułów z zakresu organizacji przemysłu, zagadnień aparaturowo-procesowych produkcji cukru, gospodarki cieplnej cukrowni i układów technologiczno-aparaturowych.
Po przejściu w r. 1965 na emeryturę pracował S. jako główny specjalista w Biurze Projektów Przemysłu Cukrowniczego «Cukroprojekt» w Warszawie; zgłosił wtedy patent na sposób gotowania ciągłego cukrzyc (nr 72776 z 10 VI 1970). W l. 1971–7 pracował na pół etatu jako konsultant w Wydz. Mechanicznym Inst. Przemysłu Cukrowniczego w Warszawie. Przez wiele lat był członkiem Głównej Komisji Seniorów NOT; w r. 1969 otrzymał godność członka honorowego Stow. Techników Cukrowników. Należał do PZPR. Zmarł 12 I 1990 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Komunalnym Północnym. Był odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1951), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954), Złotą Odznaką Honorową NOT (1955), Orderem Sztandaru Pracy I kl. (1959), Honorową Odznaką Stow. Techników Cukrowników (1979) oraz przyznawanym przez NOT Medalem im. Bolesława Rumińskiego (1980).
W zawartym 26 XII 1923 małżeństwie z Janiną Rawicz Rudzińską (1904–1989) miał S. dwie córki: Zofię (ur. 1925), lekarkę, zamężną z Ryszardem Smereczyńskim, i Halinę (ur. 1927), lekarkę, zamężną z Tadeuszem Krypciem, oraz syna Jana (ur. 1934), technika cukrownictwa.
Słown. pol. tow. nauk., I; Słown. techników, VI; – Dzieje cukrownictwa w Polsce, Red. C. Łuczak, P. 1981 s. 229; Kochański A., Polska 1944–1991. Informator historyczny, [w druku] IV; Kosmalska J., Politechnika zawodowo i… rodzinnie, „Mies. Politechn. Warsz.” 2007 nr 4 s. 17; Kowalewski Z., Stowarzyszenie Techników Cukrowników. Rys historyczny, W. 1959 s. 57, 59, 61, 65, 81, 86–7, 99–100, 102, 108, 111, 133; Pół wieku działalności Stowarzyszenia Techników Cukrowników 1919–1969, W. 1969 s. 34, 49–50, 54 (fot.), s. 60–1 (fot. zbiorowa), s. 152, 155, 174, 291; Wykrętowicz S., Przemysł cukrowniczy i jego rola w ekonomice Polski Ludowej (1945–1960), P. 1967 s. 83; – „Gaz. Cukrownicza” 1978 nr 8 (fot.), 1983 nr 2 (fot.); – Nekrologi z r. 1990: „Gaz. Cukrownicza” nr 5 s. 90 (fot.), „Tyg. Powsz.” nr 6, „Życie Warszawy” nr 17, 23; – Mater. Red. PSB: Życiorys i wspomnienia S-i (mszp. z r. 1989).
Stanisław Tadeusz Sroka